Pasze dla koni - to trzeba wiedzieć, by nie zgubić się w nazewnictwie cz.1 - pasze treściwe
Czy musli to pasza pełnoporcjowa? Czym różni się balancer od koncentratu i czy wysłodki są paszą treściwą? Przeczytaj, by poznac podstawy nomenklatury i świadomie dokonywać wyboru paszy dla swojego podopiecznego.
Podstawowy podział pasz to podział na pasze treściwe i objętościowe. Podstawą żywienia koni jest ta druga kategoria. Niektóre konie mogą nawet spokojnie funkcjonować bez dodatku pasz treściwych, ale paradoksalnie to właśnie pasze treściwe cieszą się największym zainteresowaniem właścicieli koni. Zainteresowaniu temu próbują podołać producenci pasz oferując coraz to nowe mieszanki. Jak odnaleźć się w ich gąszczu? Na temat wyboru odpowiedniej paszy dla swojego podopiecznego oraz o tym jak rozpoznać paszę dobrej jakości będziemy pisać w kolejnych artykułach. Teraz zajmijmy się podstawami, czyli nazewnictwem. Pod pojęciem paszy dla koni możemy rozróżnić dwa znaczenia. Pasze w rozumieniu ogólnego pożywienia, które dostaje koń, generalnie dzielące się na pasze treściwe i na pasze objętościowe (trawa też przecież jest paszą). Jednak sformułowanie pasza dla koni ma często znaczenie bardziej precyzyjne. Gdy słyszymy pytanie" Jaką paszę podajesz swojemu koniowi?" autor pytania nie ma na myśli wszystkich składowych diety. Ba! Nie ma nawet na myśli pasz treściwych. Z dużym prawdopodobieństwem pyta on o mieszanki gotowe - granulaty, musli, balancery...
Skoro to pasze treściwe znajdują się w centrum zainteresowania przyjrzyjmy się im bliżej. Z definicji pasze treściwe to takie, które zawierają dużą ilość składników odżywczych w małej objętości. Jednym z istotniejszych składników, który bierze się pod uwagę w tej kategorii jest energia strawna. Ziarna zbóż i nasiona roślin min. strączkowych zaliczamy do pasz treściwych. Energia w nich zawarta wynosi od 11 - 16 MJ, a niektórych nawet ponad 20 MJ (siano ma około 8 MJ). Generalnie przyjmuje się, że mieszanki gotowe bazujące na zbożach i granulacie to pasze treściwe, nawet te nisko energetyczne.
Mieszanki gotowe możemy podzielić wg wielu kategorii.
>>>Podział z uwagi na formę paszy:
Granulat dla koni - to określenie paszy, której składniki najpierw zostały zmielone, a następnie zgranulowane. Nazwa ta w żaden sposób nie ma odniesienia do składu, czyli nie ma pewności, że jest to pasza wzbogacona na przykład o witaminy czy minerały. Granulatem mogą być zmielone kolby kukurydzy lub wytłoki po ekstrakcji oleju z siemienia lnianego. Co zawiera granulat musimy sprawdzić na własną rękę.
Musli dla koni - to określenie paszy, której cześć składników występuje w formie nie zmienionej (np słonecznik nie łuskany) lub poddanej wstępnej obróbce (np jęczmień mikronizowany i płatkowany), a także w postaci granulatu. To właśnie w granulkach znajdują się komponenty drobnej frakcji (np. otręby) i suplementy. Musli dla koni jest najczęściej paszą fortyfikowaną, czyli z dodatkami witamin, minerałów i czasem innych składników w zależności od jej przeznaczenia.
>>>Podział z uwagi na skład
Pasze kompletne to mieszanki, których stosowanie zgodnie z zaleceniami producenta ma zapewnić zbilansowaną dawkę pokarmową dostarczającą składników odżywczych w odpowiedniej ilości i proporcjach dla docelowej grupy koni. Nazywane sa one często błędnie paszami pełnoporcjowymi. Pamiętać należy, że nie wszyscy producenci w zaleceniach wspominają z jaką ilością siana mieszanka została zbilansowana (czyli z jaka ilością siana najlepiej jest ją podawać). Większość tych pasz nie uwzględnia także odpowiedniej podaży sodu, bazując na ogólnie przyjętej regule, że wszystkie konie mają dostęp do lizawki solnej. Przedstawiając pasze kompletne bardziej obrazowo - kompletna pasza musli w połączeniu z sianem zaspokoi potrzeby żywieniowe konia, bez potrzeby stosowania dodatkowej suplementacji.
Balancery to inaczej pasze uzupełniające. Najczęściej spotyka się balancery uzupełniające dietę opartą na ziarnie zbóż i sianie. Są także balancery uzupełniające żywienie oparte na sianie i wysłodkach. I tu ciekawostka - przecież mieszanka gotowa, np wysokoenergetyczne musli dla koni sportowych, to przecież też pasza uzupełniająca, tyle że do diety opartej na samym sianie... Oczywiście przyjęło się, że balancery uzupełniają niedobory pasz treściwych. Charakteryzują się skoncentrowaniem składników odżywczych oraz faktem, że skarmia się je w dość małej ilości, zapewniając przy tym podaż odpowiednich składników odżywczych. Występują w formie granulatu jak i musli. Pasze te sa rozwiązaniem ekonomicznym, więc jeśli nei ma przeciwskazań by nasz koń dostawał owies, zastosowanie balancera wydaje się dobrym kompromisem. W naszej ofercie każdy rodzaj paszy Nuba Musli wstępuje w formie paszy kompletnej jak i balancera.
Koncentraty to coś pomiędzy suplementem a balancerem. Mają bardzo skoncentrowane składniki odżywcze takie jak minerały, witaminy a często też aminokwasy. Podaje się ich często kilkaset gramów dziennie. Pasze te oprócz minerałów, witamin i innych substancji które dawkuje się w bardzo małej ilości (nawet setne gramów ! ), zawierają także komponenty paszowe np. różnego rodzaju otrębów, mączki z lucerny, słodu jęczmiennego, wytłoków z jabłka czy nawet zbóż. Tym właśnie różnią się od suplementów. Zastosowanie koncentratów jest dobrym wyjściem, gdy koń jest wybredny i nie chce zjadać typowych suplementów w proszku czy płynie. Mogą być stosowane jako bilansowanie diety opartej na samym sianie, a także dodawane do diet opartych na paszach gospodarskich. Przykładem koncentratu jest u nas pasza Nuba Slimmer Musli. Mix to określenie stosowane głównie przez nasza markę, choć na rynku pasz typu "mix" jest wiele. Są to mieszanki kilku komponentów (np jęczmień, kukurydza i lucerna lub otręby ryżowe z węglanem wapnia) bez dodatku pełnego pakietu minerałów i witamin. Dodatek tego rodzaju paszy do dziennego żywienia nie służy zbilansowaniu dawki pokarmowej. Najczęściej mix’y stosuje się, by podwyższyć kaloryczność dawki, dodać do diety wartościowego włókna lub poprawić profil aminokwasowy.
Pasze pełnoporcjowe (pełnodawkowe) - przy ich wyłącznym stosowaniu jako jedyna pasza w żywieniu konia wszystkie potrzeby konia zostają pokryte. Włącznie z włóknem, co znaczy że stosując mieszanki pełnoporcjowe nie podaje się siana. I tutaj właśnie następuje najczęściej nieporozumienie. Pasze pełnoporcjowe zawierają w sobie WSZYSTKIE składniki diety - treściwe i objętościowe. Pasza taka byłaby świetnym rozwiązaniem, gdyż eliminuje konieczność układania dawki pokarmowej, wręcz gwarantuje zbilansowany posiłek uwzględniając także podaż składników odżywczych z komponentów objętościowych. Eliminuje tez dylemat związany z jakością siana i jego składem (nie trzeba wykonywać badania siana). Niestety paszepełnoporcjowe są praktycznie nie dostępne w handlu. Według tej definicji wszystkie pasze, które skarmiane są w połączeniu z wysokowłóknistą paszą objętościową (sianem) to pasze uzupełniające.
>>>Podział z uwagi na właściwości i przeznaczenie
Czyli na przykład pasze niskoenergetyczne lub wysokoenergetyczne, niskobiałkowe, bez owsa, z niską zawartością skrobi, dla koni z wrzodami, dla koni ze skłonnością do ochwatu, dla koni nerwowych, dla koni hodowlanych, dla koni wyścigowych i wiele, wiele innych. Kategoryzowanie pasz w ten sposób względem cech paszy, ilości składników odżywczych i jej działania jest bardzo popularne i służy przede wszystkim ułatwieniu potencjalnemu klientowi znalezienie odpowiedniego produktu pod konkretne potrzeby konia.
>>>Pasze treściwe to także komponenty nie zmieszane, czyli pasze gospodarskie (znane też jako jednokomponentowe). Ta grupa to składniki dostępne do kupienia jako osobne, nie zmieszane materiały paszowe, często prosto od rolnika lub z hurtowni/skupu materiałów paszowych. Są to zboża i nasiona roślin (owies, jęczmień, soja, słonecznik, siemię lniane), produkty uboczne produkcji (różnego rodzaju otręby, wysłodki buraczane, makuchy, wytłoki), sieczki i susze itp. Wśród pasz gospodarskich znaleźć można wiele pasz nie tylko treściwych, ale także objętościowych. Skarmiając pasze tego typu należy wziąć pod uwagę ich skład odżywczy, gdyż nieprzemyślane ich dawkowanie stanowi źle zbilansowaną dawkę pokarmową i może wywołać niedobory składników odżywczych koniecznych do prawidłowego funkcjonowania organizmu (na przykład karmienie wysłodkami buraczanymi bez wyrównywania stosunku wapnia do fosforu). Żywienie koni samymi paszami gospodarskimi (i sianem) w ogromnej większości prowadzi do niedoborów i nie stanowi zbilansowanej dawki pokarmowej uwzględniającej wszystkie minerały i witaminy, a często też aminokwasy. Dlatego karmiąc konia paszami gospodarskimi konieczna jest suplementacja. Szczególnie w okresie pozapastwiskowym.
Wybierając paszę treściwą dla naszego podopiecznego można sugerować się nazwą, jednak dopiero skład i zawartość skłądników odżywczych pokaże nam z jakiego rodzaju paszą mamy do czynienia. Ostateczny wybór konkretnego produktu umożliwi nam analiza całej dawki pokarmowej, czyli wszytskich składowych dziennej racji żywieniowej konia.
Znacznie łatwiej jest z klasyfikacją pasz objętościowych, którym przyjrzymy się w następnym wpisie. Będzie on uwzględniał także suplementy.
